Jak sporządzić bibliografię załącznikową

Szczegóły

Tekst został opracowany na podstawie artykułu „Bibliografia załącznikowa i przypisy bibliograficzne” Danuty Sebastjan i Urszuli Tobolskiej zamieszczonego w „Poradniku Bibliotekarza” Nr 3/2005.

Ogólne zasady sporządzania bibliografii załącznikowej i przypisów bibliograficznych

Podstawa opisu

  • dane do opisu należy przejmować ze źródeł wskazanych dla poszczególnych rodzajów dokumentów.

Kolejność elementów opisu

  • elementy opisu, zarówno obowiązkowe, jak i fakultatywne, należy wymieniać w ustalonej kolejności w zależności od rodzaju opisywanego dokumentu.

Język i pisownia

  • elementy opisu należy podawać w języku pisowni, w jakich występują w dokumencie;
  • pisownia wielkich liter powinna być zgodna z praktyką przyjęta w języku lub piśmie, w którym podaje się informacje.

Transliteracja

  • forma transliterowana może zastępować formę w piśmie oryginalnym lub - ujęta w nawiasy kwadratowe - ją uzupełniać

Skróty

  • dopuszcza się skracanie wyrazów w poszczególnych elementach opisu(np. w nazwie miejsca wydania, instytucji wydawniczej, numerze czasopisma);
  • dopuszcz się redukowanie do inicjałów imion stanowiących część nazwy autora, redaktora, pod warunkiem, że nie utrudni to identyfikacji osoby;
  • nie należy wyjaśniać skrótów powszechnie używanych;
  • nie należy skracać tytułów wydawnictw ciągłych (czasopism), jeżeli skrót jest nieczytelny;
  • w wykazie skrótów należy podać znaczenie wszystkich skrótów użytych w przypisach lub w dokumentach, z których pochodzą.

Wyróżnienia graficzne i interpunkcja

  • należy stosować jednolity system interpunkcyji w bibliografii załącznikowej i przypisach bibliograficznych danej publikacji;
  • zaleca się wyróżniać graficznie nazwę autora (zwłaszcza nazwisko) i/lub tytuł dokumentu oraz tytuł czasopisma w przypadku opisu artykułu;
  • nie dopuszcza sie wyróżniania w ten sam sposób różnych elementów opisu;
  • zaleca się używanie tylko niezbędnych znaków interpunkcyjnych oraz uzależnienie ich użycia od zastosowanych wyróżnień, np. wyróżnienie tytułu pismem pochyłym może eliminować znaki interpunkcyjne przed i po tytule, wyróżnienia graficzne i interpunkcja powinny zapewniać czytelność opisu.

Uzupełnienia i sprostowania

  • uwagi dodane przez opisującego dokument należy podawać w języku publikacji, w której zamieszczony jest opis;
  • dopuszcza się podawanie dodatkowych danych w celu sprostowania oczywistych błędów w źródle, tj. zapewnienia dokładniejszej identyfikacji osób i ciał zbiorowych poprzez rozwinięcie inicjałów i akronimów oraz rozróżnienia podanych nazw miejscowości poprzez dodanie dopowiedzeń;
  • wzystkie dodatkowe dane (uzupełnienia lub sprostowania) należy podawać z reguły w nawiasach kwadratowych po elemencie, który podlega modyfikacji.

Poszczególne elementy opisu bibliograficznego

Dokumenty drukowane

  • odpowiedzialność główna - nazwa autora; osoba (autor indywidualny) lub ciało zbiorowe (autor korporatywny); imiona zaleca się podawać po nazwisku; w elemencie 'odpowiedzialność główna' można podawać nazwę redaktora, wtedy po nazwisku należy podać w nawiasie okrągłym skrót 'red.' np.:
    Suchodolski Bogdan (red.)
  • tytuł i dodatki do tytułu
  • odpowiedzialność drugorzędna - opracowujący, redaktor, tłumacz itp.
  • oznaczenie wydania - np.
    wyd.2
    wyd 3. zm.
  • miejsce wydania
  • nazwa wydawcy
  • rok wydania
  • liczba tomów, numer tomu
  • liczba stronic
  • nazwa serii i numer tomu w obrębie serii ISBN i ISSN - międzynarodowy znormalizowany numer książki (ISBN) i międzynarodowy znormalizowany numer wydawnictw ciągłych (ISSN) należy przytaczać w formie podanej w opisywanym dokumencie, z zachowaniem kresek lub spacji występujących w numerach oraz poprzedzających numery akronimów np.:
    ISBN 83-7023-749-5
    ISSN - 1429 - 2416
    jest to element obowiązkowy w przypadku opisu całości wydawnictwa zwartego lub wydawnictwa ciągłego; przy opisie artykułów z wydawnictw zwartych i ciągłych jest elementem fakultatywnym

Dokumenty elektroniczne

    Poszczególne elementy opisu bibliograficznego dokumentów elektronicznych są bardzo podobne do opisu bibliograficznego dokumentów drukowanych. Wersalikami podane są elementy dotyczące tylko dokumentów elektronicznych
  • odpowiedzialność główna - nazwa autora; osoba (autor indywidualny) lub ciało zbiorowe (autor korporatywny)
  • tytuł i dodatki do tytułu
  • TYP NOśNIKA - typ nośnika elektronicznego należy podawać w nawiasach kwadratowych po tytule; zaleca się stosowanie następujących określeń:
    [online]
    [CD-ROM]
    [dyskietka]
  • odpowiedzialność drugorzędna
  • oznaczenie wydania - określenia oznaczenia wydania: wydanie, wersja, aktualizacja albo wydanie przejrzane, kolejna aktualizacja (np. trzecia aktualizacja); jeżeli w dokumencie elektronicznym występuje więcej niż jedno oznaczenie wydania, należy podawać zarówno oznaczenia wydania, jak i np. wersji w kolejności podanej w żródle np.:
    wyd. 5, wersja 3.5
  • miejsce wydania - w dokumentach elektronicznych dostępnych wyłącznie poprzez sieć dopuszcza się pomijanie mijsca wydania, jeżeli tego elementu nie można ustalić na podstawie innych informacji zawartych w źródle; w takich przypadkach należy jednak podawać lokalizacje dokumentu w sieci np.:
    Dostępny w Internecie ...
    Dostępny w World Wide Web ...
  • nazwa wydawcy
  • rok wydaniarok wydania należy zawsze podawać cyframi arabskimi, niezależnie od tego, jak został podany w opisywanym dokumencie elektronicznym
  • DATY (wydania, aktualizacji/nowelizacji, dostępu) - daty mogą obejmować dzień, miesiąc, rok i czas dnia np.:
    12 stycznia 2001; 14:04:28 EST
    1997-01-01
    'data wydania' - jeżeli daty wydania nie można określić na podstawie źródła, należy w jej miejsce wpisać datę copyright
    'data aktualizacji/nowelizacji' - dokument można aktualizować w celu poprawienia błędów; należy po dacie publikacji podawać datę aktualizacji lub nowelizacji stosując wyrażenia podane w źródle np.: aktualizowany w styczniu 1997 lub znowelizowany 1 marca 1997
    'data dostępu' - w dokumentach online (dostępnych w Internecie) należy podawać datę, kiedy dokument był rzeczywiście przeglądany, ujmując ją w nawiasy kwadratowe; datę dostępu należy poprzedzić wyrażeniem 'dostęp' np.: [dostęp: 5 marca 2001] lub [dostęp: 2001-03-05]
  • UWAGI - częstotliwość publikacji - zaleca się podawanie częstotliwości aktualizacji np.: aktualizacja tygodniowa; aktualizacja roczna lub ciągle aktualizowany
  • WARUNKI DOSTĘPU - należy podać lokalizację dokumentu w sieci np.:
    Dostępny w Internecie: http://ksiegarnia.pwn.pl/2024_pozycja.html
    Dostępny w World Wide Web: http://www.ap.krakow.pl/whk/
  • nazwa serii i numer tomu w obrębie serii ISBN i ISSN - jest to element obowiązkowy przy opisie wszystkich rodzajów dokumentów elektronicznych

Opisy bibliograficzne dokumentów drukowanych

Wydawnictwo zwarte (książka)

  • budowa opisu bibliograficznego:
    Autor/redaktor. Tytuł. Wydanie. Numer tomu. Rok wydania. Numer znormalizowany ISBN.
  • przykłady:
    MAKOWIECKI, Andrzej Z. Słownik postaci literackich. Warszawa 2000. ISBN 83-06-02-757-4.
    Encyklopedia Wrocławia. Red. Jan Harasimowicz. Wrocław 2000. ISBN 83-7023-749-5.

Artykuły (rozdziały) w wydawnictwach zwartych

  • budowa opisu bibliograficznego:
    Autor/redaktor rozdziału. Tytuł rozdziału. W: lub In Opis wydawnictwa zwartego (książki). Lokalizacja w obrębie dokumentu macierzystego (strony, na których znajduje się rozdział).
  • przykład:
    WALTERS, Colin. Starożytny Egipt. W: Cywilizacje starożytne. Red. Arthur Cotterell. Łódź 1990. s. 20-43.

Artykuły w wydawnictwach ciągłych (czasopismach)

  • budowa opisu bibliograficznego:
    Autor/redaktor artykułu. Tytuł artykułu. Tytuł dokumentu macierzystego (czasopisma). Lokalizacja w obrębie dokumentu macierzystego: rok, numer/zeszyt, numer stroicy lub stronic.
  • przykład:
    WĘDZIK, Zofia. Kawa czy herbata?: (o szkodliwości spożywania napojów w sali lekcyjnej). Nowa Szkoła. Styczeń 2004., nr 1, s. 25-27.

Mapy, plany, atlasy

  • dane do opisu map i planów należy przejmować z ramki; w przypadku braku ramki z innych miejsc opisywanej jednostki
  • jako autora w opisie map należy traktować kartografa
  • mapy, plany i atlasy samoistne wydawniczo należy opisywać jak wydawnictwa zwarte
  • mapy i plany zamieszczone w wydawnictwach zwartych lub ciągłych należy opisywac jak artykuły w wydawnictwach zwartych lub ciągłych
  • elementem obowiązkowym jest określenie rodzaju dokumentu: mapa, plan, atlas, jeśli nie występuje ono w tytule
  • w opisie map obowiązkowe jest podanie skali po tytule
  • przykłady
    Beskid Sądecki i Żywiecki. Mapa. 1 : 1 000 000. Wyd. 10. Warszawa 1975. ISBN 83-0222-43.
    Plan centrum Warszawy. W: Atlas Architektury Warszawy. Warszawa 1977 luź. wkładka.

Opisy bibliograficzne dokumentów elektronicznych

Elektroniczne wydawnictwa zwarte dostępne w Internecie

  • budowa opisu:
    Autor/redaktor. Tytuł. [Typ nośnika]. Wydanie. Miejsce wydania: wydawca, rok wydania. [Data dostępu]. Warunki dostępu. Numer znormalizowany.
  • przykłady:
    GASPARSKI, Wojciech (red.), DIETL, Jerzy (red.). Etyka biznesu w działaniu. [online]. Warszawa, 2001. [dostęp: 15 stycznia 2004]. Dostępny w Internecie: http://ksiegarnia.pwn.pl/2024_pozycja.html.
    BRODZIAK, Andrzej. Gwiazdy i ty. [online]. [dostęp: 15 stycznia 2004]. Dostępny w Internecie: http://salve.slam.katowice.pl/KSIGWIAZDY.html.

Elektroniczne wydawnictwa zwarte na płycie CD-ROM

  • budowa opisu:
    Autor/redaktor. Tytuł. [Typ nośnika]. Wydanie. Miejsce wydania: wydawca, rok wydania. Numer znormalizowany.
  • przykład:
    KOPALIŃSKI, Władysław. Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych. [CD-ROM]. Łódź: Pro-media CD, 1998. ISBN 83-7231-3

Artykuły w elektronicznych wydawnictwach zwartych

  • budowa opisu:
    Autor artykułu. Tytuł artykułu. 'W:' Tytuł dokumentu macierzystego. Miejsce wydania: wydawca, rok wydania. Numer znormalizowany. [Typ nośnika]. Odpowiedzialność drugorzędna dokumentu macierzystego. Miejsce wydania: wydawca, rok wydania. Numer znormalizowany.
  • przykład:
    Panteon bogów egipskich. W: Egipt. [CD-ROM]. Red. Mirosław Dąbrowski, Magdalena Olkuśnik. Kraków: Fogra Multimedia, 1999.

Artykuły w elektronicznych wydawnictwach ciągłych

  • budowa opisu:
    Autor artykułu. Tytuł artykułu. 'W:' Tytuł dokumentu macierzystego. [Typ nośnika]. Odpowiedzialność drugorzędna dokumentu macierzystego. Miejsce wydania: wydawca, rok wydania. [Data dostępu]. Warunki dostępu. Numer znormalizowany.
  • przykład:
    Wiosna Ludów (1848-1849). W: Wielka Internetowa Encyklopedia Multimedialna. [online]. Optimus Pascal. [dostęp: 12 lutego 2004]. Dostępny w Internecie: http://wiem.onet.pl/wiem/001c1c.html.

Artykuły w wydawnictwach ciągłych dostępnych w Internecie

  • budowa opisu:
    Autor artykułu. Tytuł artykułu. 'W:' Tytuł czasopisma. [Typ nośnika]. Data wydania, oznaczenie zeszytu/numeru. Data aktualizacji. [Data dostępu]. Lokalizacja w obrębie dokumentu macierzystego. Warunki dostępu. Numer znormalizowany.
  • przykład:
    BOREK, Piotr. Literatura staropolska w Internecie. W: Konspekt. [online]. 2001, nr 7. [dostęp: 12 lutego 2004]. Dostępny w World Wide Web: http://www.wsp.krakow.pl/konspekt.ISSN_15096726.

Publikacja samoistna w Internecie

  • budowa opisu:
    Autor. Tytuł pracy. [Typ nośnika]. Data wydania. Data aktualizacji. [Data dostępu]. Warunki dostępu.
  • przykład:
    SZULCZEWSKI, Grzegorz. Etyczna ekonomia w ujęciu Petera Koslowskiego. [online]. [dostęp: 13 lutego 2004]. Dostępny w World Wide Web: http://www.cebi.win.pl/texty/etyczna_ekonomia.doc.

Portal (jednotematyczny portal)

  • budowa opisu:
    Autor. Tytuł wortalu. [Typ nośnika]. Data wydania. Data aktualizacji. [Data dostępu]. Warunki dostępu.
  • przykład:
    AKADEMIA PEDAGOGICZNA (Kraków). Wirtualna historia książek i bibliotek. [online]. Ostatnia aktualizacja 29.10.2002. [dostęp: 13 lutego 2004]. Dostępny w World Wide Web: http://www.ap.krakow.pl/whk/.

Redagowanie bibliografii załącznikowej

Układ bibliografii załącznikowej

  • pozycje bibliografii załącznikowej można szeregować alfabetycznie
  • można grupować wg kryteriów treściowych (tematyki)
  • można grupować według kryteriów formalnych (np. rodzaj dokumentu)
  • w obrębie grup zaleca się alfabetyczny lub chronologiczny układ pozycji

Redagowanie pozycji bibliografii załącznikowej

  • pozycja bibliografii załącznikowej powinna zawierać opis jednego dokumentu

Umiejscowienie bibliografii załącznikowej

  • bibliografię załącznikową należy umieszczać po tekście głównym i uzupełniających go materiałach (aneksach, przypisach)
  • należy umieszczać ją przed wszelkimi materiałami informacyjno-pomocnicznymi (słownikiem użytych terminów, indeksami, streszczeniami obcojęzycznymi, spisem treści itp.)
  • dopuszcza się zamieszczanie bibliografii po poszczególnych rozdziałach
  • w zbiorze dzieł jednego autora bibliografię załącznikową należy umieszczać po tekście, aneksach i przypisach do ostatniego dzieła